دعوای عروس و مادر شوهر
وقتی صحبت از روابط عروس و مادرشوهر می شود، انسان به یاد عروس ها و مادرشوهرهای قدیم می افتد که دائماً با هم اختلاف نظر و بگومگو داشتند و اطرافیان نیز آتش بیار معرکه می شدند. ضرب المثل های رایج هم مبین همین مسئله است. «زبان مادرشوهر مثل کاکتوس است»، «زبان فلانی مثل زبان مادرشوهر است» و… این قصه ماجرای تازه ای نیست و به کشور و فرهنگ ما هم محدود نمی شود. رابطه ی عروس و مادرشوهر، همیشه ی تاریخ و در همه جای این کره ی خاکی، جای حرف و حدیث فراوان داشته است.
علت اصلی این مشکل، عدم مهارت خانم ها در برقراری ارتباط خوب و صمیمانه بین فامیل است؛ چون خانم ها هستند که می توانند با روی خوش و مهربانی بین فامیل مودت و دوستی برقرار کنند. معمولا در خانواده های کنونی، برنامه ریزی میهمانی بر عهده ی خانم هاست و بهتر است بیش تر با خانواده ی شوهرشان رفت وآمد داشته باشند. «همسرانی که پس از ازدواج با خانواده ی همسر خود رفت وآمد کنند، سلامت روانی یک دیگر را تضمین می کنند.
ناسازگاری و اذیت مادر شوهر میتواند منشأ و علل مختلفی داشته باشد، گاهی ممکن است از طرف خود او باشد، ( حسادت ، خشم و…) گاهی ممکن است اطرافیان عامل تحریک او باشند، مثل مشکلات رفتاری عروس و داماد (بی محبتی ، غفلت از او و…) یا ممکن است برخی افراد که از این ازدواج خوشحال نیستند با ظاهر دلسوزی از عروس خانواده بدگویی کنند و موقعیت شغلی روحی و روانی مالی و داماد را در خطر جلوه بدهند.
در اینجا یک عامل دیگر امکان دارد دخالت داشته باشد و آن این که این مادر شوهر دچار یک بیماری روحی روانی شده که این وصلت و ازدواج زمینه بروز و آشکار شدن آن را فراهم نموده و مشکلات قبلی و… در آن اثر زیادی داشته است. در هر صورت تا علت یابی دقیق نشود نمیتوان یکی از موارد فوق را به طور معین به او نسبت داد، البته اطرافیان دلسوز باید به دقت علت یابی کنند. پس با بحث فوق مشخص میشود که نمیشود عجولانه به مادر شوهر برچسب ناسازگاری و منشأ همه دعواها را زد.
به نظر روانشناسها، پسر برای مادر ثمره تلاشها و درگیری عاطفی اوست. وقتی میبیند كه پسرش به سمت زن دیگری رفته، با خود میاندیشد كه مبادا تأثیرش را بر فرزندش از دست داده باشد. او وجوه این تأثیر را در اطاعت قبلی فرزند از خود، در مراقبتی كه فرزند از او میكرد و در احترامی كه به وی میگذاشت میبیند و چون احساس میكند كه پسرش دیگر به حد سابق از وی اطاعت نمیكند و برایش احترام قائل نیست یا به اندازه كافی از او حمایت و مراقبت نمیكند احساس میكند كه فرزندش دیگر از وی تأثیر نمیپذیرد.
از سویی، زن دیگر كه در اینجا عروس است هم نمیتواند بپذیرد كه شوهرش احساس امنیتی را كه انتظار دارد از او دریغ كند و انتظار دارد شوهر صددرصد عشق و محبتش را صرف او كند.
از اینجاست كه تعارض مادرشوهر و عروس بروز میكند. بررسیها نشان میدهد كه حتی اگر عروسی احترام بالایی برای مادرشوهرش قائل باشد و بین آنها كمترین حد تعارض و اختلاف وجود داشته باشد، باز هم از نظر روانشناختی نوعی گسست بین آنها وجود خواهد داشت. این تعارض شخصی نیست، شخصیتی است. این تعارض تلاش برای حفظ موقعیت از یك سو و ایجاد موقعیتی جدید از سوی دیگر و جلب توجه شوهر (پسر) است. بعضی از روانشناسان اجتماعی نوعی تعارض بین نسلی را هم در این زمینه دخیل میدانند. افكار و رفتار نسلها با یكدیگر متفاوت است و این اختلاف سلایق و خواستهها به تعارض مادرشوهر و عروس میانجامد.
از علل ناسازگاری مادرشوهر:
1.عشق مادرانه
عشق مادر به فرزند یک عشق بدون قید و شرط است.
مادر خودش را به آب و آتش میزند تا فرزند شاد باشد، بزرگترین آرزوی مادر دیدن مراسم جشن و دامادی پسرش است. مادر حتی از کودکی برای پسرش، برای او همسر آرمانی در ذهن مییابد. او گاهی به نام عشق و گاه به نام وظیفه میخواهد جوانش را در کنار خود نگه دارد. فرزند نباید بدون اجازه مادر نفس بکشد ( جنبه عشق منفی مادرانه) البته این عشق درمورد مادر عروس هم صادق است، اما از آنجایی که غالباً عروس به خانه پسر میرود و مادر شوهر با آن خانواده نزدیکی بیشتر دارد این مسائل در مورد مادر شوهر نمود بیشتری پیدا میکند « آری مادر با خون دل پسرش را بزرگ کرده، هنگامی که میخواسته از او بهره ببرد او از نزدش رفته و در عوض پسرش برای خانواده جدید زحمت میکشد. مادر خود را مثل باغبانی میداند که سالها زحمت کشید اما زمان چیدن میوه همه چیز تمام شده و حتی از او قدردانی نشده»
این جاست که وظیفه عروسها سنگین میشود او باید مراقب باشد که این امر به حساب او گذاشته نشود و شوهر باید دقیق تر از قبل باشد به مادر محبت بیشتری کند، نزد همسرش به او احترام بگذارد.
فرم تماس برای رزرو وقت فوری
2.مشکلات رفتاری پسر
داماد قبل از ازدواج همه سرمایه محبت خود را صرف مادر میکرده، پس از ازدواج مخصوصاً شروع گرم رابطه زناشویی این سرمایه گذاری تماماً منتقل میشود و برای همسر گذاشته میشود. این جاست که بسیاری از مشکلات پدید می آید، مادر اینجا عروس را رقیب محبت و عشق فرزند خود میبیند و باعث حسادت او میشود.
برخی از رفتارهاست که فرزند باید مراقب باشد که مبادا مادر علت آن را به عروس خود نسبت ندهد، گاهی فرزند به خاطر بار زندگی جدید و عدم صبر و تحمل سختی ها ممکن است از مادر انتقاد کند، داد بزند بر او، کمتر به دیدن مادر برود، یا نزد مادر در مورد زندگی خصوصی و یا غیر با همسر خود نجوا کند. در اینجا احتمال زیاد است که مادر علت بروز بی احترامی و… را به عروس خود نسبت دهد بدون اینکه تحلیل کند که مشکلات فرزند و زندگی او زیاد است. پس اینجا دقت عروس و داماد خیلی مهم است، در بروز اختلاف و عدم اختلاف. مسأله دیگر اینکه ممکن است مادر همسر آرمانی در ذهن و یا بیرون برای فرزندش در نظر داشته و پسر هم بدون رضایت او و مشورت با او آرزوهای او را به هم زده باشد.
3.مشکلات رفتاری عروس
عروس که خود را محرم و شریک اصلی زندگی همسر خود میبیند، گاهی از او به همسرش انتقاد میکند، نجوا میکند نزد مادر شوهرش، او را امر و نهی میکند، و گاهی هم خانواده عروس بیش از حد به خانه او رفت و آمد و دخالت های زیادی در زندگی آنها میکنند. مادر که موقعیت عاطفی، شغلی، مالی فرزندش را در خطر میبیند، ممکن است با این عروس سر ناسازگاری بگذارد. پس عروس هم باید در رفتار، سخنان خود دقت لازم را انجام دهد.
4.مشکلات رفتاری اطرافیان
گاهی اختلاف ها به خاطر دیگران صورت میگیرد، مثلا گاهی برخی به خاطر دشمنی، از عروس نزد مادر شوهر و برعکس سخن چینی میکنند. و باعث بدبینی آنها میگردند یا اطرافیان به جای فیصله دادن به بحث، تنور بحث را داغتر میکنند و برتری خانوادگی، رسوم و شخصیت و موقعیت اجتماعی و ثروت خود را به رخ همدیگر میکشند و باعث به هم خوردن آرامش زندگی آنها میشوند. اطرافیان دلسوز و مؤمن لازم است که خیلی حساب شده و با رعایت موازین دینی آرامش را به خانواده برگردانند، مثلا اگر مشکل از طرف مادر شوهر است او را از گناه جدائی و طلاق ، و نیز آسیب روانی فرزند در آینده، و عقوبت دنیوی آگاهی داده و بگویند که طبق نظر احادیث با این رفتار تو مثل خودت با دخترت برخورد میشود و برای او فتنه گری میکنند.
( تحریک عاطفی و بینش مادر شوهر) و مشکلات زندگی جدید و مشغله های فکری و کاری او را برای او توضیح دهند و بگویند که این دختر (عروس) به شما دل بسته است و آمده با دار و ندار زندگی پسرت بسازد، و در غم و شادی شریک او باشد و نیاز به تجارب سازنده شما دارند. البته تجارب شما هم باید جنبه استقلالی زندگی آنها را به هم نزند و…
با نگاهی اجمالی به علل ایجاد کننده این تعارضات می توان دریافت که نیاز اولیه مادر شوهر کسب احترام و حرمت در روابط درک عواطف و دلسوزی اوست و نیاز اولیه عروس یا داماد دارا بودن عرصه برای تجربه ، آزمون و خطا، یادگیری مدیریت زندگی تازه تشکیل شده و اثبات هویت و توانایی خویش است . لذا اگر طرفین با این نیاز طرف مقابل آشنا باشند و آن را به مثابه ابزار لازم برای ارتباطی موثر بدانند بسیاری از تشنجات درون خانواده از میان خواهد رفت. دختر یا پسری که قدم در خانواده همسر می گذارد باید بداند که قدرت شنیدن برخی سخنان را بالا ببرد و شنیدن آن برابر با عمل کردن قطعی آن نیست. کافی است فقط داشتن یک گوش شنوا را تمرین کنند . بر فرض که مادر همسر از روی دلسوزی و حس مادرانه نکته ای را یاد آور شود اگر با پیش زمینه منفی قبلی با این رفتار برخورد نکنیم متوجه می شویم که لازم است نیاز شخصیتی او را مورد توجه قرار دهیم و مقابله های مستقیم و بدون فکر نمی تواند برای ما راهگشا باشد .
مادران نیز باید بپذیرند که قرار نیست زندگی فرزند آنها هم مثل خود آنها منظم و بدون اشکال و اشتباه باشد بلکه آنها ازدواج کرده اند تا بیاموزند ، بسازند و تکامل یابند .
نقش محوری داماد در حل اختلافات
«معمولا در کشورهای شرقی ـ به ویژه کشورهای اسلامی ـ وقتی دو نفر با هم ازدواج می کنند، صرفاً پیوند بین دو نفر مطرح نیست؛ بلکه ارتباط و پیوند دو خانواده مطرح می شود و زمانی یک ازدواج موفق است که این ارتباط هر چه صمیمی تر و بهتر ادامه یابد»
در دعوای عروس و مادرشوهر، بیش ترین فشار و استرس به داماد وارد می شود! دامادی که هدفش از ازدواج خوش بختی و آرامش بود، الآن بدل به یک شورای حل اختلاف شده است. یک طرف، مادری که به او زندگی بخشید و طرف دیگر هم سفر زندگی و مادر بچه هایش. دامادهای فهیم و برتر، آنانی هستند که از هیچ کوششی برای تألیف قلوب مادر و همسرشان دریغ نکنند، هیچ کدام را در ابراز محبت فراموش نمی کنند، هرگز ذره ای از کاستی ها و مشکلات همسرشان و کوتاهی های احتمالی او به مادرشان سخن نمی گویند، هرگز گلایه های مادر و خواهرشان را به همسرشان انتقال نمی دهند و به طور کلی تلاش می کنند قلب مادر و همسرشان را به هم نزدیک تر کنند.
نکات اخلاقی و دقیق برای عروس
۱. از نجوا، انتقاد ، امر و نهی کردن، بالابردن صدا، مسخره کردن حتی به شوخی همسر خود در نزد مادر شوهر جداً پرهیز کنید.
۲. هنگام خشم مادر شوهر سکوت کند تا خود به خود خشم او فروکش کند و الا شعله های خشم زندگی آنها را به هم میزند.
۳. با اطرافیان مادر شوهر مهربان باشد دل آنها را به دست آورد، تا آنها مدافع او شوند و از او تعریف و تمجید کنند، نزد مادر شوهر.
۴. عروس و شوهرش در فرصت مناسب صمیمانه با مادر شوهر گفتگو کنند تا اگر کسی دشمنی کرده و سخن چینی ای انجام داده خنثی شود.
۵. به خاطر شوهر، به خاطر زندگی دوستانه و صمیمانه خودشان هم که شده از خطاهای مادر شوهر چشم پوشی کند. البته اطرافیان هم به او دلداری دهند. و بی احترامی های مادر شوهر را جبران کنند.
اعتماد مادر شوهر را جلب کند تا احساس کند او همان همسر آرمانی مورد نظرش برای فرزندش است.
۶. عروس باید شوهر خود را تشویق کند تا بیشتر به مادرش سر بزند. حتی خودش هدیه ای به مادر شوهر بدهد، مادر وقتی ببیند هنوز فرزندش او را دوست دارد احساس رضایتمندی خواهد کرد، چون مادری که خود را محروم از محبت و عشق فرزندش حس کند، احساس ناکامی به او دست میدهد و ناکامی باعث بروز خشم و حسادت میگردد.
۷. عروس به مادر شوهر به چشم مادری نگاه کند، مشکل او حتماً تأثیر در روحیه شوهرش میگذارد و مشکل شوهر یعنی مشکل خود عروس و ناآرامی زندگی جدیدشان.
۸. عروس از پدر و مادر خود بخواهد مداخله و رفت و آمد زیاده از حد نداشته باشند.
البته این بدان معنی نیست که در سختی ها دختران را رها سازند یا اگر مادر شوهر ناسازگار است و زندگی او را جهنم میکند او بسوزد و چیزی نگوید.
۹. عروس جوان است و جوانان بیشتر اهل کرامت و فداکاری هستند ، پس صبور باشید. مهربانانه و طیبانه با مادرشوهرتان برخورد کنید، فکر تلافی و پاسخگویی به هر رفتار او را نداشته باشید.
۱۰. عروس باید راهنماهای منطقی و تجارب مادرانه و دلسوزانه او را بپذیرد و معدلگیری کند یعنی بگوید حضور مادر شوهر نزد ما با سختی هایش ارزش بیشتری دارد تا نبودنش.
۱۱. بهتر است عروس و داماد شیوه های جلب محبت را یاد بگیرد، گذشت ، صداقت ، نظرخواهی، توقعات مناسب،خوشبینی ، حل اختلاف بین خود و شوهرش، خرج نتراشیدن، عدم توجه به دخالت های دیگران، مقایسه نکردن، گوشه کنایه نزدن، فرمان ندهند، پند و اندرز ندهند، اگر تحصیل کرده است سواد خودش را به رخ او نکشد، تواضع، گشاده رویی ، احترام به اقوام او، پرهیز از دوستی ریاکارانه ، وفاداری ، بخشندگی ، نرمی، ادب ، یاد خدا کردن،بی رغبتی به داشته های آنان، صله رحم ، آشکارا سلام کردن و…
۱۲. صداقت را اصل در زندگی قرار دهید چون اگر یک بار مادر شوهر از عدم صداقت آگاه شود تا مدت های زیادی این مسأله مشکل ساز خواهد بود. حتی اگر در ظاهر به رو نیاورد، پس هیچ موقع به مادر بی احترامی نکند، چرا که طبق آیات و روایات زیادی احترام زیاد و رعایت ادب به والدین سفارش شده است.
حفظ زندگی جدید لازم است
نکته ای که بسیار مهم است این که زوج جوان نباید به خاطر مادر شوهر زندگی خود را تباه کنند، آنها این مشکل را یک مسأله جانبی از زندگی خود به حساب آورند. البته مشکلی است که آنها هم باید با گذشت و تحمل و برخورد منطقی خود سهمی در حل شدن آن داشته باشند و اطرافیان هم باید به این زوج جوان کمک کنند تا رابطه گرم آنها به سردی نگراید. از همه مهمتر اینکه شوهر باید نسبت به همسرش مهربان باشد و از او قدردانی کند که با تحمل ناسزاهای مادرش خم به ابرو نمی آورد و سعی کند به هر نحوی که شد دل او به دست آورد و اگر والدین عروس هم نگران هستند به آنها اطمینان خاطر دهد که نمیگذارد به همسرش سخت بگذرد. آنها باید دست به دست هم دهند تا مشکلات رفتاری مادر، خودشان، اطرافیان را بررسی کند تا آرامش به خانه بازگردد.
سخن پایانی
میدانیم كه یكی از زیباترین پیوندهای موجود در عالم هستی پیوند بین مادر و فرزند است. از سوی دیگر، مادر طی سالها زندگی، نوعی احساس هویت خاص در خانه پیدا میكند و خانه را با ارزشها و افكار و سلایق ویژه خود اداره میكند. او عشق فرزندان و همسرش را به خود احساس میكند و از سوی دیگر، عشق و محبت خود را نثار آنها میسازد. به این ترتیب، مادر شكلی از نظارت را برخانه و خانواده اعمال میكند. او در خانهای كه خود در ساخت و برپاییاش نقش داشته هویت خویش را مییابد و طبیعی است كه هر فردی یا شرایطی كه این نقش را با مخاطره روبهرو كند یا عشق و عواطف فرزندان را از او به جانب دیگری بازگرداند نوعی تهدید برای او، عواطفش، احساس ارزشمندی، هویت و در نهایت، حس نظارت او بر خانواده محسوب میشود. این موضوع علت اصلی روانشناختی رفتار مادرشوهر یا مادرزن است.
و طبق این بحث ها باید متذکر شویم که حل این مشکل نیاز به حفظ آرامش دارد و باید حساب شده عمل کرد نباید بدون جهت همه مشکلات را به او نسبت داد و باید علت یابی انجام شود،اگر واقعاً برخورد پسر و عروس باعث آشفتگی روحی مادر شوهر میشود از کلنجار رفتن با او خودداری کنند، بگذارند به تدریج و با واسطه این مشکل حل شود.
درباره رضا بیرانوند
رضا بیرانوند روانشناس عمومی مشاور و برنامه ریز موفقیت در زندگی کارشناس و مشاور برنامه های صدا و سیما مشاوره حضوری با بیش از 2000نفر به صورت خصوصی حضور دربیش از 1000برنامه رادیویی و تلویزیونی کارشناس شبکه های تلویزیونی دو-چهار-پنج کارشناس شبکه های رادیویی جوان-ایران-فرهنگ-اقتصاد مولف و مبتکر شیوه های نوین در علوم مشاوره و روانشناسی
نوشته های بیشتر از رضا بیرانوند